Oscar Rehberi ’17: En İyi Belgesel

Oscar Rehberi’nde bugünün konuğu geçtiğimiz yıl kuralları epey değişime uğrayan En İyi Belgesel dalı. Bir kere her şeyden evvel bu ödül için yarışabilmek istiyorsanız, belirtilen takvim yılı içerisinde en az yedi gün hem New York, hem de Los Angeles’ta filminizin vizyona girmiş olması gerekiyor. Üstelik bu vizyona girme kuralıyla da ilgili belirli önkoşullar var. Mesela öğlen 12 ile akşam 10 arası zorunlu koşulmuş. Ve gösterimlerinden birinin de illa akşamüstü 6’dan sonra başlamış olması isteniyor. Bunlara uyduktan sonra The New York Times, Time Out New York, The Village Voice, Los Angeles Times, LA Weekly yayınlarından herhangi birinde reklamınız çıkacak, bu da yetmezmiş gibi ya New York ya da Los Angeles Times’da eleştiriniz yayımlanacak. Reklamınızın gösterim tarihinin ilk gününde çıkmış olması gerektiğine, boyutlarının 1’e 2 inç olma zorunluluğuna henüz değinmedim.

Ardından Eylül ayı sonlanmadan tamamlanması gereken basit bir başvuru süreci var. Ama zaten bu noktaya kadar gelene o kadar uğraştırıyorlar ki çıldırmamak elde değil. Çok enteresan bir şekilde, O.J.: Made in America’nın elde ettiği başarının üstüne AMPAS bir karar alıp epizodik yapımları değerlendirmeye kabul etmekten vazgeçti. Yani O.J. bugün yarışıyor olsa muhtemelen epey bir engelle karşılaşacaktı. Yalnız bu kararla oynayabilecekleri, “televizyondan önce sinemada gösterilme” kuralı hâlâ Akademi’nin el kitapçığında duruyor. Neyse efendim çıkan upuzun bir geçerli filmler listesi branş üyelerinin huzuruna sunuluyor. Yüzde bilmem kaçını izleme kuralı konmadan ve herhangi bir kontrol mekanizması oluşturulmadan bu yapımlar tercihli oylama sistemiyle elden geçip 15 yapımlık bir kısa liste çıkarılıyor. Sonrasında da 15 yapım ikinci bir oylamayla 5’e indiriliyor.

Döndüm bu senenin başından beri belirsizliğini koruyan yarışına. Açıkçası belli bir noktaya kadar Türkiye yapımı Kedi’nin mutlak favori olduğuna dair bir inancımız vardı. Öyle ki 2016 yapımı Born in China ve I Am Not Your Negro’nun elde ettiği rakamları saymazsak Kedi, ABD’de An Inconvenient Sequel’dan sonra en çok izlenen belgesel oldu geçtiğimiz sene. Yalnız yeterli desteği alamadı, film istenilen mevkilerde izlenmedi, izlense de “önemli” olana takıntılı endüstri yüz vermedi derken rüzgârın yönü değişti. Bir anda kendimizi Jane ile Faces Places’ın savaşının arasında bulduk. İkisi de eleştirmenlerden hatırı sayılır miktarda ödül topladı. Jane, PGA ve Critics Choice’da galip gelirken Akademi’yle ortak üyeleri bulunan Cinema Eye ve IDA Jane’i aday etmeyip ödül vermemesine rağmen Faces Places’ı listelerine taşıdı. Bu manzarayı gördükten sonra bir şeyleri anlamamız gerekiyordu sanırım.

Adaylar açıklanmadan birkaç gün evvel Variety’nin ünlü Oscar tahmincisi Kris Tapley, üyelerler konuştuğunu ve belgesel branşının City of Ghosts ile Jane’den hiç etkilenmediğini yazmıştı sosyal medya. Nitekim adayları duyurulduğunda da bunun etkilerini gayet iyi gördük. Favoriler arasında olduğu iddia edilen iki yapım da dışarıda bırakıldı. Dolayısıyla JR’ın Oscar yemeğinde yanında gezdirdiği Agnes Varda kartonunu da düşününce bu filmin ödülü alacağını düşünmekten başka bir seçenek kalmıyor elimizde. İzlenmesi takdirinde ben Last Men in Aleppo’nun da sürpriz yapabileceğine inanıyorum. Ama tam anlamıyla popülerlik yarışmasına dönüştüğü için En İyi Belgesel kategorisi, adlarını duyurabileceklerinden emin değilim. Netflix adına mücadele eden Strong Island ve Icarus’la ilgili de söylenecek birkaç cümle yok değil. Mesela Strong Island’ın arkasında transseksüel bir yönetmen var ve bu kategori için bir ilk. Icarus’un anlatısı ise Rusya’nın henüz kanıtlanan Olimpiyat skandalları düşününce fazla zamanlı. Yalnız seslerini tüm Akademi’ye duyurabildiler mi? Pek sanmıyorum.

Kazanacak: Faces Places
Kazanabilir: Last Men in Aleppo
Kazanmalı: Icarus
Aday olmalıydı: One of Us

ABACUS: SMALL ENOUGH TO JAIL

• Steve James: İkinci Oscar adaylığı. Daha evvel yönetmenliğini yaptığı meşhur yarı belgesel Hoop Dreams (1994) ile En İyi Kurgu kategorisinde aday edilmiş ama ödülü alamamış.
• Mark Mitten: İlk Oscar adaylığı. Mitten, geçtiğimiz senelerde Steve James ile birlikte Life Itself (2014) isimli Ebert & Siskel belgeseli ile de yarışmış ve aday edilmemişti.
• Julie Goldman: İkinci Oscar adaylığı. İlk adaylığını daha geçtiğimiz yıl Life, Animated (2016) ile almış.

FACES PLACES

• Agnès Varda, Rosalie Varda & JR: Üçünün de ilk Oscar adaylığı.

ICARUS

• Bryan Fogel, Dan Cogan: İkisinin de ilk Oscar adaylığı. Bu arada filmi izleyenler Fogel’ı doping iğneleri deneyen sporcu olarak hatırlayacaktır.

LAST MEN IN ALEPPO

• Kareem Abeed, Soeren Steen Jespersen, Feras Fayyad: Üçünün de ilk Oscar adaylığı.

STRONG ISLAND

• Yance Ford, Joslyn Barnes: İkisinin de ilk Oscar adaylığı. Yance Ford bu dalda aday etmiş ilk transseksüel yönetmen oldu.