Dìdi: Ergenlik, Göçmenlik ve Büyümenin Dijital Güncesi

DIDI | Yönetmen & Senaryo: Sean Wang | Oyuncular: Izaac Wang, Shirley Chen, Chang Li Hua, Joan Chen, Raul Dial, Aaron Chang, Mahaela Park, Chiron Denk, Sunil Maurillo | ABD | 91′ | Drama, Komedi

Son dönemde daha sık görmeye başladığımız yarı otobiyografik çocukluk ve ilk gençlik filmlerinin en yenisi Dìdi. Kısa belgeseli Nǎi Nai & Wài Pó‘nun Oscar adayı olmasının ardından Sean Wang, kamerasını yine kalbinin en derinlerine çeviriyor. Bu kez, ailenin küçük oğlu Chris, yani Dìdi ile 2008 yılında internet erişimi olan herhangi bir 13 yaşındaki oğlan çocuğunun dünyasına ışınlanıyoruz. Chris, dırdırcı büyükannesi, herkes arasında bir köprü olurken kendi hayatını yaşamayı unutmuş annesi ve üniversiteye gitmek için evden ayrılmaya hazırlanan ablasıyla yaşıyor. Ailenin tek erkeği Chris, dile dökemediği duygular, ergenlik sancıları ve henüz adını koyamadığı sebeplerden rahatsızlık duyduğu mikro ırkçılıklarla baş etmeye çalışarak büyüyor. Yalnız geçiş süreci, alıştığımız coming of age filmlerinden oldukça farklı. Chris’in arkadaşları Amerikan kültürüne asimile olur, MySpace’ten Facebook’a geçip kızları kaykaya tercih ederken o, utanç duyduğu kimliğinin ayrılmaz bir parçası olduğunu fark edeceği bir yolculuğa başlıyor.

Göçmenlerin çoğunlukta olduğu Fremont, California’da geçen film, Sean Wang’in kişisel deneyimlerine sıkı sıkıya bağlı olsa da, okyanusun bu tarafında bile hiçbir görsel referans bana yabancı gelmedi. Wang, kamerasıyla sadece çocukluğuna değil, aynı zamanda çocukluğunu yaşadığı yıllara da bir aşk mektubu yazıyor. Yakın çevrenizin sosyal medya profilinde hangi arkadaşlarını ilk sekize yerleştirdiğine bakarak ilişkinizin durumunu öğrendiğiniz, sevdiğinizin MySpace profilindeki şarkıları deli gibi takip ettiğiniz bir zaman dilimine götürüyor bizi. Her şeyden önce, zamanın ruhunu yakalayan film, belki de yakın tarihi anlatmasının avantajıyla izleyiciyle farklı bir bağ kuruyor. Dijital çağın tam olarak hayatımıza giriş yaptığı dönemde geçmesi bu bağı daha da güçlendiriyor. Öyle ki YouTube’da amatör videolarıyla var olma çabasını sürdüren Chris’in, internet üzerinde yarattığı karakterden kendi kimliğini inşa ederek nasıl yardım aldığına da tanıklık ediyoruz.

Tabii ki nostalji hissini kazıdığınızda, daha derinlerde hakiki bir var olma mücadelesiyle karşılaşıyoruz. Savunmasız bir oğlanın “daha havalı olacağım” diye kalkıştığı her şeyin altında, bir kimliksizlik yatıyor. Daha doğrusu, kimliğini kabullenememenin getirdiği bir öfke. Çok hoşlandığı kızın “Bir Asyalı için çekici sayılırsın.” demesiyle karnına giren o acıyı nereye koyacağını bilemiyor. AOL’den ICQ’ya, oradan MSN’e sıçrayan iletişim yöntemlerimizi hatırlatırken, Chris’in kısaltılmış kelimelerle sınırlı dağarcığı öfkesini anlatmaya yetmiyor. Tayvan kökenli Wang, kendi çocukluğunda annesine karşı yaptığı haksızlıkları da samimi bir şekilde irdeliyor. Steven Spielberg’ün The Fabelmans’ını anımsatan bir şefkatle yaklaşıyor Joan Chen’in canlandırdığı annesine. Chris’in kaykaycı arkadaşlarının, annesine gösterdiği saygısız davranışlarla ilgili yaptığı uyarı ise filmin en incelikli ve dokunaklı detaylarından biri.

Hazır konu Chen’e gelmişken… Ekonomik tercihlerine rağmen zengin bir karakter yaratmayı başaran performansı, filmin âdeta kalbi gibi. Daha en başından hikâyenin evde biteceğini, Chris’i var eden ve onu koşulsuz sevenlerle sonlanacağını anlıyoruz. Ancak Chen, finale kadar fazla dikkat çekmeden hem Chris’in hem de izleyicinin elini sıkıca tutarak eşlik ediyor bize. Wang’in kamerası bilgisayar ekranlarına döndükçe, Chen öykünün insani tarafını daha da derinleştiriyor. Resim yapma hayalini rafa kaldırmış, kalbi kırık bir anne olarak, evin içindeki tüm çatışmalarda doğru sözü bulamadığı anlarda bile rehberlik ediyor. Sanki Wang’in asıl söylemek istediği de bu: “Annem olmasa zaten var olamazdım. Ama annem olmasa, ben, ben olamazdım.”

Dìdi, kurmacanın sunduğu yetkiye sırtını dayayarak retrospektifte hatalarını görmüş ve büyüdüğünün farkında olan bir anlatıcının eseri, hiç kuşkusuz. İkinci nesil bir göçmenin deneyimlerine dayanan bir coming of age filmi olarak da başarılı. Ancak kusurlarına dikkat çekmemek olmaz. Cinselliği ele alırken gösterilen muhafazakar tutum ve Chris’in vitrine olduğundan farklı birini koymak için verdiği mücadelede, onu hep basit olaylarla yüzleştirmesi, filmin bu temaya yenilikçi bir bakış açısı getirme potansiyelini biraz zayıflatmış. Yine de sırf beyaz bir Amerikalıyı anlatmıyor diye filmin geleneksel olmamasını beklemek Wang’e haksızlık olur, bu yüzden bu konuda çok ses çıkarmıyorum.