Oscar Rehberi ’24: Belgesel

Geçtiğimiz yıl En İyi Belgesel Oscar’ını kazanan 20 Days in Mariupol ekibi: Raney Aronson-Rath, Mstyslav Chernov ve Michelle Mizner.

Oscar’da En İyi Belgesel kategorisi, yılın en dikkat çekici ve etkileyici kurgusal olmayan yapımlarını ödüllendirmek amacıyla oluşturulmuş bir dal. Akademi, belgeseli “kültürel, sanatsal, tarihi, sosyal, bilimsel veya ekonomik konulara yaratıcı bir bakış açısıyla yaklaşan, kurgudan ziyade gerçeğe odaklanan sinema eserleri” olarak tanımlıyor. 40 dakikadan uzun süren yapımların değerlendirildiği bu kategoride, animasyon, stop-motion ve arşiv görüntülerinin kullanımına izin verilse de, ana vurgu gerçeğin anlatımı üzerine olmak zorunda.

Belgesellerin Oscar’a aday olabilmesi için üç farklı yoldan birini izlemeleri gerekiyor. Ya belirlenen ABD şehirlerinden birinde en az yedi gün süren bir sinema gösterimi yapmaları, ya Akademi tarafından onaylanan prestijli festivallerden birinde ödül kazanmaları ya da En İyi Uluslararası Film kategorisinde kendi ülkelerinin resmî adayı olarak seçilmeleri şart. Öte yandan, televizyon ve dijital platformlarda gösterilen ya da doğrudan DVD, VOD veya havayolu yayını gibi mecralarda sunulan yapımlar, sinema gösterimini tamamlamadan başvuruda bulunursa eleniyor. Adaylık sürecinde, belgeseller önce Akademi’nin Belgesel branşı üyeleri tarafından değerlendirilerek 15 filmlik bir kısa listeye indiriliyor. Ardından bu liste, branş üyelerinin tamamının oylarıyla beş finalist belirlenerek nihai oylamaya sunuluyor. Son aşamada, Akademi’nin aktif üyeleri, finalistleri izleyerek kazananı belirliyor.

Son yıllarda uluslararası üye alımının artmasıyla birlikte, En İyi Belgesel kategorisi daha küresel bir perspektife kavuştu. Artık yalnızca Amerikan yapımları değil, farklı coğrafyalardan gelen cesur ve çarpıcı belgeseller de Akademi’nin radarına giriyor. Belgesel branşı bugünkü hâliyle oy kullanıyor olsaydı, belki de American Factory (2019) bırakın ödülü kazanmayı, adaylık dahi alamazdı. Bu yıl da oldukça çeşitli ve güçlü bir seçki var: Japonya basınında geniş yankı uyandıran bir tecavüz davasının sürecini mercek altına alan Black Box Diaries, Filistinli ve İsrailli aktivistlerin kolektif bir şekilde çektiği savaş güncesi No Other Land, Rusya’nın işgali sırasında sanattan vazgeçmeyen Ukraynalıları anlatan Porcelain War, Soğuk Savaş döneminde Kongo liderinin öldürülmesini jazz müziğin evrimiyle iç içe işleyen Soundtrack to a Coup d’État ve Kanada’daki yerli halkın maruz kaldığı sistematik baskıyı bir eğitim enstitüsünden yaşananlar yardımıyla gözler önüne seren Sugarcane.

Her biri tek başına zafere ulaşabilecekken aynı sene yarışma kadersizliğini yaşayan filmlerden No Other Land, hiç kuşkusuz ki mutlak favori. Filmin ABD’de bir dağıtımcı bulamaması üç maymunu oynama hevesindeki Hollywood’un ikiyüzlülüğünü gözler önüne seriyor, fakat onların oylarının bittiği yerde bu meselede sesini çıkarmaktan geri kalmayan uluslararası üyelerin oyları başlıyor. Bir alternatif üretmeye gereksinim kalmadan, bir kısmı ilk kez Oscar sahnesinde tanışacak yönetmenleri ve yapımcıları ödüle ulaşacaklar. İlle de bir alternatif üretmek isteyenler için ise Porcelain War en güvenli tercih gibi duruyor. O da neden? Bu beşli arasında endüstriden tam destek alan tek yapım. Yapımcılar Birliği (PGA), Yönetmenler Birliği (DGA) ve Görüntü Yönetmenleri Birliği (ASC) tarafından aday edilen yapım belli ki seyircisini bulmayı başarmış sektörde.

Kazanacak: No Other Land
Kazanabilir: Porcelain War
Kazanmalı: Soundtrack to a Coup d’État

BLACK BOX DIARIES

• Shiori Ito: İlk Oscar adaylığı.
• Eric Nyari: Nyari bu sene hem bu kategoride, hem de Instruments of a Beating Heart ile En İyi Kısa Belgesel dalında aday.
• Hanna Aqvilin: İlk Oscar adaylığı.

NO OTHER LAND

• Basel Adra: İlk Oscar adaylığı.
• Rachel Szor: İlk Oscar adaylığı.
• Hamdan Ballal: İlk Oscar adaylığı.
• Yuval Abraham: İlk Oscar adaylığı.

PORCELAIN WAR

• Brendan Bellomo: İlk Oscar adaylığı.
• Slava Leontyev: İlk Oscar adaylığı.
• Aniela Sidorska: İlk Oscar adaylığı.
• Paula DuPre’ Pesmen: İlk Oscar adaylığı.

SOUNDTRACK TO A COUP D’ÉTAT

• Johan Grimonprez: İlk Oscar adaylığı.
• Daan Milius: İlk Oscar adaylığı.
• Rémi Grellety: İkinci Oscar adaylığı. Grellety daha evvel I Am Not Your Negro (2016) ile yine bu dalda aday olmuş ama O.J.: Made in America kazanmıştı.

SUGARCANE

• Julian Brave NoiseCat: İlk Oscar adaylığı.
• Emily Kassie: İlk Oscar adaylığı.
• Kellen Quinn: İkinci Oscar adaylığı. Quinn daha önce Time (2020) ile bu dalda aday edilmiş ama My Octopus Teacher kazanmıştı.