Rustin

Yönetmen: George C. Wolfe | Oyuncular: Colman Domingo, Aml Ameen, Glynn Turman, Chris Rock, Guy Halper, Johnny Ramey, CCH Pounder, Michael Potts, Audra McDonald, Jeffrey Wright, Da’Vine Joy Randolph | Senaryo: Dustin Lance Black, Julian Breece | ABD | 106′ | Dram, Biyografi, Tarih

Genç yaşta yazdığı Milk’in senaryosuyla Oscar almış Dustin Lance Black’in, Julian Breece ile birlikte yazdığı Rustin, iki seneden fazladır seyirciyle buluşmayı bekliyordu. Ma Rainey’s Black Bottom ertesi tekrar Netflix çatısı altında karşımıza çıkan George C. Wolfe’un yönettiği yapım ünlü sivil ve gay hakları aktivisti Bayard Rustin’in, okyanusun bu tarafında çok da bilinmeyen hikâyesini anlatıyor. Şu sıralar Florida valisi olarak görev yapan Ron DeSantis isimli oksijen israfının müfredattan adını silmeye çalıştığı sayısız figür arasında yer aldığı için, epey zamanlı bir biyografi de diyebiliriz esasen. Hem kuir, hem siyah tarihinin hakkı yeteri kadar teslim edilmemiş bir ikonu Rustin. 1963 yılında Martin Luther King Jr.’ın İş ve Özgürlük İçin Washington’a Yürüyüş sırasında Lincoln anıtının önünde yaptığı meşhur “Bir Hayalim Var” konuşmasının da mimarlarından biri. Eylemcileri yurttaş haklarını bilmeyen azınlıklar ve dava dostlarıyla buluşturan bu etkinliğin fikir babası hatta. Dolayısıyla bu geç kalmış yapımın kıymetini tarif edebilmek imkânsız. Beyaz Saray ertesi emekliliklerini sinema sektöründe geçiren Barack ve Michelle Obama çiftinin filmin yapımcıları arasında yer alması şaşırtıcı gelmeyecektir bu yüzden. Ancak belki de bu bariz ehemmiyet bir film olmaktan ziyade, tarih dersi niteliği taşımaya yönlendirmiş Rustin’i. Hem yönetmen Wolfe’un tercihleri, hem de senaryonun bütün aksları birleştirme biçiminde didaktiklik ağır basıyor.

Kimi oyunculara Oscar kazandırmak için laboratuvar ortamında hazırlanan, kendini ispat etme motivasyonunun ağır geldiği şov meraklısı yapımlara aşinayız aslında. Doksanların sonunda Hollywood’a tatsız biçimde düşen Harvey Weinstein’in etkisiyle sayısız numunesine rastladık bunun. Neyse ki değişen ve gelişen Akademi bu düzeni çoğunlukla değiştirir, en azından biyografiler çöplüğünde en yetkininden ötesine bakmaz oldu artık. Rustin de bağıra bağıra Oscar dilenen filmlerin yeni bir yüzü olarak çıkıyor karşımıza. Ronald Reagan’ın neoliberalistliği sebebiyle övgülere boğduğu, Obama’nın Özgürlük Madalyası’nı verdiği Bayard Rustin’i, tiyatro sahnesindeki başarısını bir türlü beyazperdeye taşıyamayan Colman Domingo için bir oyun alanına çevirmiş film. Bir önceki filminde Wolfe ile birlikte çalışan Domingo da yer aldığı her sahnede, tabir-i caizse bütün diyalogları gösterişli bir biçimde çiğneyerek, mübalağadan aldığı yetkiye de sarılıp varını yoğunu ortaya koyuyor. Ama sorun şu ki filmin bu performansı destekleyecek bir içeriği yok.

Senarist ikili Black ve Breece, üç kilit karakterle iletişimi üzerinden tanımlamaya gayret etmiş Rustin’i. Martin Luther King’le olan yakınlığı tarihte nereye konumlandığına dair bir fikir veriyor. Yaptıkları ve yapacakları üzerinden değil, King’in Rustin’e duyduğu saygıdan hareketle bizim de önümüzü iliklememiz gerektiğini buyuruluyor. İkinci önemli karakter Rustin’in garip bir ilişki kurduğu genç ve beyaz aktivist Tom. Burada da kalabalıkları davasına ortak etme amacı güden, kurmaca olup olmadığı belirsiz bir sevdasına değiniyoruz. Adı konmayan romantik çekimle karnımızın doymayacağını fark edip bir de yasak aşk konduruyorlar ardından bu cümbüşe: NAACP kurulunda görevli, tamamen hayal ürünü papaz Elias Taylor. Elias ile cinselliği denklemden çıkaran bir muhafazakarlığın gölgesine sığınıp Rustin’in duvarlarını indirmeye çalışıyor film Sanki böyle bir eklentiye ihtiyaç varmış, karakterin duygusal hareket ettiği her hâlinden belli değilmiş gibi…

Karakter çalışması olarak ele alınabilecek temeli bir türlü atamayan Rustin’in bunun haricinde masaya koydukları da bildiğiniz dönem biyografisi numaraları. Zaten siyah hareketin bu kadar hiddetlenlemesinin arkasındaki sebepleri bildiğimiz varsayımında film. Bunu yaptıktan sonra da elinde minik odalara sıkıştırdığı liderlerin pembe dizilerde sırıtmayacak inatlaşmaları, siyah politikacılar ile kolluk güçleri arasındaki çatışmanın karikatürize temsilleri kalıyor. Çıkıntı Roy Wilkins rolünü Chris Rock’a teslim etmesine, hem Ella Baker’ı hem de onu canlandıran Audra McDonald’ı figüran olarak kullanmasına, renk skalasını dar tutan görüntü yönetimine hiç girmiyorum. Tek kredim Branford Marsalis’in müziklerine. Bütün lineer safsatası içerisinde Rustin’e dair tek yenilikçi şey, Marsalis’in filmin olmak isteyip olamadığı her şeye çok yakışan jazz ağırlıklı besteleri.