Maria: Callas’ın Sonu, Jolie’nin Dönüşü

Yönetmen: Pablo Larraín | Oyuncular: Angelina Jolie, Pierfrancesco Favino, Alba Rohrwacher, Haluk Bilginer, Kodi Smit-McPhee, Stephen Ashfield, Valeria Golino, Caspar Phillipson | Senaryo: Steven Knight | İtalya, Almanya, Şili, ABD | 124′ | Drama

Ödül sezonunun tam ortasında, her şeyi izlemeye yetişmeye çalışırken film eleştirilerinden yine uzak kaldım. Ancak önümüzdeki haftalarda klavyeme sıkıca sarılıp Oscar adayları arasında öne çıkan yapımları konuşarak bu açığı kapatacağım. Başlangıç noktam ise opera efsanesi Maria Callas’ı konu alan Maria. Bu film, Pablo Larraín’in Jackie ve Spencer ile başlattığı üçlemenin son halkası. Şöhretin, medya ve kamuoyu aracılığıyla göz önündeki kadınları yok etmek için bir silaha dönüşmesiyle ilgilenen Larraín, bu kez kamusal travma gözlemine yetmişlerin Paris’inde, Callas’ın hayatının son yıllarını geçirdiği dairede devam ediyor. Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de Netflix’e uğramayan Maria sayesinde Larraín, Natalie Portman ve Kristen Stewart’la kurduğu başarılı yaratıcı ortaklıklara Angelina Jolie’yi de ekliyor. Özlem çektiğimiz Jolie’nin yanı sıra, filmin bir sürprizi daha var: Haluk Bilginer. Deneyimli oyuncu, Jackie Kennedy’nin daha sonra evlenerek soyadını aldığı ve Maria Callas’ın hayatında da önemli bir yeri olan Aristotle Onassis’e hayat veriyor.

Kompleks kadın karakterlerini adeta bir ruh hastalığı enstitüsünde incelenmesi gereken vakalarmış gibi ele aldığı için Pablo Larraín’in biyografi türündeki filmlerine hep mesafeli yaklaştım. Maria ile üslubunu tamamen değiştirdiğini söylemek zor; ancak bu kez yeni bir şey deniyor. Callas’ın “gözden düştüğü” dönemin koşullarına odaklanarak geçmişiyle bugünü arasındaki tezatlardan bir anlatı inşa ediyor. Filmin belki sağlam diyaloglarla bezeli, güçlü bir senaryosu yok; ancak Callas’ın son yıllarında gördüğü halüsinasyonların da etkisiyle bu kez sadece gözlemlemekle kalmıyor, izleyiciye onu gerçekten anlama fırsatı tanıyor. Talihsizlikler ve hastalıklar yüzünden kendi belirlediği yüksek standartları karşılayamaz hâle geldiğinde toplum tarafından dışlanan bir yıldızın, dünyayla yeniden bağ kurma çabasına da tanıklık ediyoruz. Larraín, tıpkı Spencer ve Jackie’de olduğu gibi, gerçek olamayacak kadar mükemmel bir figürün savunmasızlığını mercek altına alıyor. Ancak bu kez, önceki filmlerindeki klinik sterillikten uzaklaşıp daha zarif ve iç burkan bir kırılganlık sunuyor.

Angelina Jolie’nin, tek bir notayı bile ıskalamayan büyük performansı Maria’nın bel kemiğini oluşturuyor. Callas’ın kayıtlarıyla kendi sesini birleştirdiği sahnelerde, film tanıtımı sürecinde de vurguladığı gibi, “şarkı söylemeyeceği” söylenen bir kadın olarak âdeta görünmez bir duvarı aşıyor. Callas’la bambaşka bir yerden kurduğu kader ortaklığı, onun büyük salonlarda bülbül gibi şakıdığı anlarda daha da belirgin hâle geliyor. Eski eşi tarafından maruz kaldığı psikolojik ve fiziksel şiddetin yanı sıra Filistin meselesinde de sesini yükselten, muhtemelen Hollywood’un en erdemli yıldızlarından biri olarak sayabileceğimiz Jolie’nin Callas’ı canlandırmasının bir tesadüf olmadığı açık. Bu metatekstüel boyut, performansını daha da katmanlı ve etkileyici kılıyor. Jolie, Callas’ı oynamaktan ziyade onunla bütünleşiyor. Üstelik bir taklit çabasına da girmiyor; aksine, Callas’ın kendi bedenini bir tuval gibi kullanmasına izin veriyor. Bir ikon, başka bir ikona ses oluyor—hem de her anlamda.

Film, yalnızca Angelina Jolie’nin performansına yaslanmıyor; onun olmadığı anlarda da başardığı şeyler var. Callas’ın kariyerindeki unutulmaz anları yeniden canlandırarak, bir belgesel ya da merkezindeki röportajın filmleştirilmiş bir versiyonunu izliyormuşuz hissini yaratma çabası kesinlikle karşılık buluyor. Ayrıca, Callas’ın yanında çalışan ve ona eşlik eden karakterlerin de seyirci için birer şefkat kaynağı olarak konumlandırıldığını düşünüyorum; bu sayede izleyici, Callas’ı onların merceğinden görme imkânına erişiyor. Ancak, Bilginer’in de dahil olduğu sahnelerde, Callas’ın gönül ilişkileri ve şöhretine gölge düşüren meseleler epey yüzeysel. Üstelik yalnızca anlatının akışı değil, bu bölümlerde kullanılan dil de genel bütünle tam olarak uyum sağlayamıyor.

Tüm aksaklıklarına rağmen Maria, sinematik açıdan başarılı bir film. Bunu ister Angelina Jolie’nin performansını içselleştirmesine, ister operanın özündeki trajedi ve ölüm temalarının bu hikâyede doğal bir yer bulmasına bağlayın. Tekrar hayata dönmek için mücadele eden, alkışların sahiplerine kavuşmayı arzulayan bir kadının öyküsü olarak, psikolojik derinliği ve zaman zaman camp sınırlarına yaklaşan ayrıntılarıyla, yalnızca kostümlerine yaslanan başarısız bir Oscar denemesinin ötesine geçiyor. Yine de Maria’nın geçmişindeki virgüllere daha fazla yer ayırsaydı ya da Larraín, bu kadınlara bakarken ısrarla koruduğu üstenci lensini temizleseydi, ortaya nasıl bir başyapıt çıkardı merak etmeden duramıyorum. Ve tabii ki Angelina Jolie’nin Oscar beşlisine alınmamasını asla kabullenemiyorum.