Oscar Rehberi ’24: Kısalar

Oscar Rehberi serisini yazarken hissettiğim nostalji hiç geçmeyecek sanırım. Bunun Oscar Boy sayesinde tanıştığım ilk sevgilimin bu bölümü keyifle takip ettiğini söylediği günden beri “Demek ki benden başka birileri de okuyormuş.” diye kafamın bir yerine kazımamla mı alakası var, yoksa bir sezonu daha kapatmaya hazırlanmanın getirdiği acı tatlı heyecandan mı sebep bilemiyorum. Kesin olan tek şey, yine kategori kategori bu senenin adaylarını incelemeye alacağım, tahminlerimi yapacağım ve kurallarla ilgili sizleri bilgilendireceğim. Bir gelenek olduğu üzere de kısalarla başlıyorum. 14 adaydan 15’ini (Death by Numbers’ı bulabilen varsa beri gelsin) izlemiş olmanın bana verdiği yetkiye dayanarak biraz da özgüvenle karalıyor olacağım bu satırları. Geçtiğimiz sene, 2019’dan beri ilk kez üçte üç çektiğimi de not düşeyim.

Hızlıca Akademi yönetmeliğinden giriş yapacak olursak… Oscar’da En İyi Kısa Film (Live Action) kategorisinde yarışan yapımların belli başlı kurallara uyması gerekiyor. Öncelikle, kısa film olarak değerlendirilmesi için bir yapımın 40 dakikayı aşmaması şart. Fragmanlar, uzun metrajlı filmlerden alınmış sahneler, yayınlanmamış dizi bölümleri ya da pilot bölümler bu kategoride yarışamıyor. Kısa film başlığına giren filmlerin, fiziksel oyuncular ve gerçek mekânlar kullanılarak çekilmiş olması beklenirken, belgesel havası taşıyan yapımların kurmaca olduklarını kanıtlamaları isteniyor. Oscar’a başvuracak bir kısa film, 1 Ekim 2023 – 30 Eylül 2024 tarihleri arasında belirlenen şartlardan birini yerine getirmek zorunda. Bunlar arasında, filmin en az yedi gün boyunca ABD’deki belirli büyük şehirlerde ticari gösterime girmesi, Akademi’nin onayladığı bir festivalde ödül kazanması ya da Akademi’nin Öğrenci Oscarları’nda dereceye girmesi bulunuyor.

Başvuru süreci de oldukça detaylı. Filmin Oscar’a uygun formatlarda sunulması gerekiyor ve altyazı şartı bulunuyor. Ticari gösterimle yarışmaya hak kazanan yapımlar, bu gösterimden önce dijital platformlarda veya televizyonda yayınlanamıyor. Başvurular, gösterim tarihine bağlı olarak 15 Ağustos veya 10 Ekim 2024’e kadar yapılmalı. Ön elemeden geçen yapımların Akademi üyeleri tarafından izlenmesi ve oylanmasıyla önce 15’lik kısa liste, ardından da beş aday belirleniyor. Kazananı ise yalnızca aday filmleri izleyen Akademi üyeleri seçebiliyor.

Bu senenin yarışına baktığımızda net bir favori olduğunu söylemek mümkün. The Man Who Could Not Remain Silent hem konusu sebebiyle önemli hissettiren, hem de teknik üstünlüğüyle rakiplerinin bir adım önünde. Ancak AMPAS’ın burada kamu spotundan hâllice işlere olan zaafını düşününce A Lien‘ın bir sürpriz yapmasından şüphelenmemek de olmaz. Özellikle Trump’ın göçmenleri sınır dışı etmek için üstün çaba gösterdiği şu dönemde müthiş bir seçenek. Gerçi The Man Who Could Not Remain Silent meseleye dolaylı yoldan değindiği için uluslararası üyelerin de oylarını toplayarak kolayca zafere ulaşabilir. I’m Not a Robot burada kazanan yapımların formüllerinden daha hafif bir tonda olduğu için kaybetmeye mahkum. Anuja bu branşların geliştirdiği Netflix direncinin yeni kaybedeni profiline cuk oturuyor. The Last Ranger‘ın mütevazılığı da çığlık çığlığa mesaj arayan üyeleri pek etkilemeyecektir diye düşünüyorum.

KISA FİLM
Kazanacak: The Man Who Could Not Remain Silent
Kazanabilir: A Lien
Kazanmalı: The Man Who Could Not Remain Silent

ANUJA

• Adam J. Graves: İlk Oscar adaylığı.
• Suchitra Mattai: İlk Oscar adaylığı.

I’M NOT A ROBOT

• Victoria Warmerdam: İlk Oscar adaylığı.
• Trent: İlk Oscar adaylığı.

THE LAST RANGER

• Cindy Lee: İlk Oscar adaylığı.
• Darwin Shaw: İlk Oscar adaylığı.

A LIEN

• Sam Cutler-Kreutz: İlk Oscar adaylığı.
• David Cutler-Kreutz: İlk Oscar adaylığı.

THE MAN WHO COULD NOT REMAIN SILENT

• Nebojša Slijepčević: İlk Oscar adaylığı.
• Danijel Pek: İlk Oscar adaylığı.

Kısa animasyon dalında da kriterler bir hayli benzer. Maksimum 40 dakika şartıyla birlikte fragmanlar, uzun metrajlı filmlerden alınmış sahneler, yayınlanmamış dizi bölümleri veya satılamamış pilot bölümlerin değerlendirilmemesi kuralı sabit. Animasyon filmlerinin kare kare yaratılmış bir hareket tekniği ile oluşturulması ve süresinin en az %75’inin animasyon içermesi gerekiyor. Stop-motion, el çizimi, bilgisayar animasyonu gibi çeşitli teknikler kabul edilirken, tek başına hareket yakalama (motion capture) veya gerçek zamanlı kuklacılık Oscar’ın animasyon tanımına girmiyor. Eğer bir film, görsel olarak live action ile karıştırılabilecek bir tarzdaysa, yönetmenlerin bunun bir animasyon eseri olduğunu kanıtlamaları gerekiyor. Belgesel niteliği taşıyan animasyonlar ise yalnızca bir kategoride, yani ya En İyi Kısa Animasyon ya da En İyi Kısa Belgesel dalında yarışabiliyor.

Filmin Oscar’a başvurabilmesi için 1 Ekim 2023 – 30 Eylül 2024 tarihleri arasında belirlenen şartlardan birini yerine getirmesi gerekiyor yine: Filmin en az yedi gün boyunca belirli ABD şehirlerinde ticari gösterime girmesi, Akademi’nin onayladığı bir festivalde ödül kazanması veya Akademi’nin Öğrenci Oscarları’nda dereceye girmesi. Başvuru tarihleri kısa filmle aynı. Filmin Oscar’a uygun teknik formatlarda sunulması ve İngilizce diyalog içermiyorsa İngilizce altyazı eklenmesi de şart koşuluyor. Akademi üyeleri önce tüm başvuruları değerlendirerek yine 15’lik kısa listeyi oluşturuyor, ardından bu filmleri izleyen üyelerin oylarıyla beş aday belirlenir. Kazanan ise sadece tüm adayları izleyen Akademi üyelerinin oylarıyla seçiliyor.

Tahminimden şüpheli olduğum tek kategorisi burası aslında. Çünkü net bir favoriyi işaret etmek imkansız. Akademi son yıllarda tekniği fark etmeksizin, en bayağı öyküye yönelmeyi tercih etti. Ancak A Bear Named Wojtek dışarıda kalınca biz de hangi yapımı tahmin edeceğimizi bilemez olduk. Gittiği her yerden ödülle dönen Wander to Wonder‘ı biraz avantajlı görüyorum ister istemez. Ancak çok daha basit bir anlatıya sahip olmasına karşın, kuzeye has garipliğiyle Beautiful Men sürprizi yaşanması da beni şaşırtmaz. Türkiye’ye saç ektirmeye gelen üç erkek kardeşin hikâyesi Oscarlansa itiraz edecek değiliz. Bir alternatif olarak Yuck‘ın adının anıldığını görüyorum. Ancak AMPAS, uzun süredir burada bu denli geleneksel tekniğe sahip bir yapımı ödüllendirmediğinden temkinliyim.

KISA ANİMASYON
Kazanacak: Wander to Wonder
Kazanabilir: Beautiful Men
Kazanmalı: Beautiful Men

BEAUTIFUL MEN

• Nicolas Keppens: İlk Oscar adaylığı.
• Brecht Van Elslande: İlk Oscar adaylığı.

IN THE SHADOW OF THE CYPRESS

• Shirin Sohani: İlk Oscar adaylığı.
• Hossein Molayemi: İlk Oscar adaylığı.

MAGIC CANDIES

• Daisuke Nishio: İlk Oscar adaylığı.
• Takashi Washio: İlk Oscar adaylığı.

WANDER TO WONDER

• Nina Gantz: İlk Oscar adaylığı.
• Stienette Bosklopper: İlk Oscar adaylığı.

YUCK!

• Loïc Espuche: İlk Oscar adaylığı.
• Juleitte Marquet: İlk Oscar adaylığı.

Kısa belgesel kategorisinde Akademi Ödülleri’nde değerlendirmeye hak kazanabilmek için filmin, kültürel, sanatsal, tarihi, sosyal, bilimsel veya ekonomik konulara odaklanan, 40 dakika veya daha kısa sürede tamamlanan kurmaca dışı bir yapım olması gerekiyor. Filmler, Los Angeles, New York, San Francisco Körfez Bölgesi, Chicago, Dallas-Fort Worth veya Atlanta’da en az yedi gün boyunca ticari olarak gösterime girmeli veya Akademi’nin belirlediği festivallerden birinde ödül kazanmalı. Ayrıca, Akademi’nin Öğrenci Ödülleri’nde dereceye giren yapımlar da adaylık için uygun sayılıyor. Öğrenci filmlerinin ticari gösterime girerek aday olması ise mümkün değil. Önceden televizyon, VOD, DVD veya internet üzerinden tam olarak yayınlanmış filmler de uygunluklarını kaybeder; ancak yüzde 15’e kadar bir kısmının bu platformlarda gösterilmesine izin veriliyor.

Başvuru sürecinde, çevrimiçi formun doldurulması ve filmin Akademi’nin sunduğu adrese dijital olarak yüklenmesi gerekiyor. Başvurular için belirlenen son tarihler, filmin gösterime giriş tarihine göre değişiklik gösterebiliyor. Yine filmler İngilizce değilse altyazıya sahip olması isteniyor. Kısa listeye kalan yapımların ticari sinema gösterimi için gerekli izinlere sahip olması beklenirken, festival gösterim izinleri yeterli sayılmamaktadır. Nihai adaylar, Belgesel Branşı üyelerinin oylarıyla belirlenir ve oylamaya katılacak üyelerin tüm kısa liste filmlerini izlemesi zorunludur. Ödül kazanan filmin yönetmeni aday gösterilirken, ikinci bir aday olarak bir yapımcı da belirlenebilir. Ancak, yürütücü yapımcılar ve yardımcı yapımcılar aday olarak kabul edilmez.

Death by Numbers tüm kısalar arasında izlemediğim tek film olduğu için onu direkt dışarıda bırakarak giriyorum söze. The Only Girl in the Orchestra burada kazanmak için bir hayli kişisel. Ve bariz bir Netflix bıkkınlığı da varken belgesel kanadında, risk oluşturmuyor zaten. Instruments of a Beating Heart bambaşka bir yılda Oscar’a uzanabilecek materyale sahip esasında. Fakat Incident ve I Am Ready, Warden çok daha önemli meselelere değindiği için oyların büyük bir bölümünü toplayacaktır. Birisi kemikleşmiş ve kurumlara sinmiş ırkçılığın neticesindeki ölçüsüz polis şiddetini, diğeri de adalet kavramında madalyonun iki yüzüyle ve insana has duygusal zekanın eseri vicdan kavramıyla ilgileniyor. Ben Incident’ın tamamen kamuya açık kayıtlardan oluşturulmuş anlatısının daha çok oy toplayacağına emin gibiyim.

KISA BELGESEL
Kazanacak: Incident
Kazanmalı: I Am Ready, Warden
Kazanmalı: Incident

DEATH BY NUMBERS

• Kim A. Snyder: İlk Oscar adaylığı.
• Janique L. Robillard: İlk Oscar adaylığı.

I AM READY, WARDEN

• Smriti Mundhra: İkinci Oscar adaylığı. Daha önce St. Louis Superman (2019) ile yine bu kategoride aday olmuş ama ödülü Learning to Skateboard in a Warzone (If You’re a Girl) (2019) kazanmıştı.
• Maya Gnyp: İlk Oscar adaylığı.

INCIDENT

• Bill Morrison: İlk Oscar adaylığı.
• Jamie Kalven: İlk Oscar adaylığı.

??????????

INSTRUMENTS OF A BEATING HEART

• Ema Ryan Yamazaki: İlk Oscar adaylığı.
• Eric Nyari: Nyari bu sene hem bu kategoride, hem de Black Box Diaries ile En İyi Belgesel dalında aday.

THE ONLY GIRL IN THE ORCHESTRA

• Molly O’Brien: İlk Oscar adaylığı.
• Lisa Remington: İlk Oscar adaylığı.